W ostatnich dniach pojawiło się wiele głosów krytyki dotyczących opieki nad kotami wolno żyjącymi. Chcemy przedstawić rzetelne wyjaśnienie, oparte na obowiązujących przepisach i zasadach, którymi kieruje się Gmina Barlinek.
Podstawą prawną wszystkich działań jest ustawa z dnia 21 sierpnia 1997 roku o ochronie zwierząt (Dz.U. z 2023 r. poz. 1580). W szczególności art. 11a nakłada na gminy obowiązek opracowania programu opieki nad zwierzętami bezdomnymi oraz zapobiegania ich bezdomności. Program ten uchwalany jest przez radę gminy co roku, nie później niż do 31 marca. To właśnie ten dokument określa precyzyjnie zakres zadań i finansowanie.
Koty wolno żyjące nie są uznawane za zwierzęta bezdomne, lecz za dobro ogólnonarodowe, dlatego prawo przewiduje zapewnienie im warunków do swobodnego bytu. Jednocześnie ustawodawca pozostawił gminom swobodę w zakresie organizacji i wysokości środków przeznaczonych na realizację tego obowiązku, a szczegóły rozstrzyga coroczny program. Gmina nie może działać poza prawem, a jej obowiązki są jasno określone i ograniczone przepisami. Wszystkie działania muszą mieścić się w granicach ustawy, uchwały rady gminy i budżetu.
Najważniejsze działania, jakie realizuje gmina, to opieka, finansowanie sterylizacji i kastracji w celu ograniczenia ich niekontrolowanego rozmnażania, zakup karmy w celu dokarmiania kotów, a także zapewnienie podstawowej opieki weterynaryjnej.
Warto podkreślić, że zakres obowiązków gminy nie jest nieograniczony. Nie można traktować jej jako studni bez dna. Zasięg działań wyznacza z jednej strony ustawa o ochronie zwierząt, która wskazuje ogólny obowiązek, lecz nie rozstrzyga szczegółów finansowych i organizacyjnych, a z drugiej strony uchwalany co roku program opieki, który konkretyzuje zakres działań oraz limity budżetowe. To właśnie program daje gminie narzędzia kontroli i pozwala na wprowadzenie mechanizmów porządkujących.
W praktyce oznacza to, że program wskazuje konkretną kwotę przeznaczoną na realizację zadań. Po jej wyczerpaniu gmina nie ma obowiązku finansowania dalszych działań. Program może także precyzyjnie określać, co jest finansowane – przykładowo sterylizacje i kastracje z określeniem maksymalnej liczby zabiegów albo leczenie jedynie w nagłych przypadkach, takich jak wypadki komunikacyjne, z wyłączeniem finansowania leczenia chorób przewlekłych. Możliwe jest także wskazanie konkretnej ilości karmy oraz określenie osób odpowiedzialnych za jej dystrybucję, na przykład zarejestrowanych społecznych opiekunów.
Program opieki powinien również przewidywać, że gmina współpracuje wyłącznie z określonymi podmiotami, z którymi podpisano umowę, takimi jak schroniska, lecznice weterynaryjne czy organizacje pozarządowe. Dotychczas, przez kilkanaście lat, Gmina Barlinek współpracowała z Fundacją Przyjaciele Czterech Łap i na mocy corocznie zawieranego porozumienia przeznaczała środki na realizację zadań związanych z opieką nad kotami wolno żyjącymi.
W roku bieżącym zabezpieczone w budżecie gminy kwoty, wykorzystane przez fundację, to 11.500 zł na zabiegi sterylizacji i kastracji kotów wolno żyjących oraz 5.000 zł na zakup karmy dla nich, oraz ok. 6.500 zł na leczenie kotów.
Wieloletnia współpraca z fundacją Przyjaciele Czterech Łap, której statutowym celem jest ochrona zwierząt, polega na wspólnym realizowaniu gminnego programu opieki nad zwierzętami bezdomnymi. Gmina — w ramach porozumienia — powierza fundacji realizację niektórych zadań.
Działania realizowane są wyłącznie na warunkach przewidzianych w porozumieniu, co uniemożliwia sytuację, w której dowolna osoba przedstawia fakturę od weterynarza i żąda jej refundacji. Zgłoszenia do programu mogą składać wyłącznie podmioty do tego uprawnione, takie jak straż miejska, wyznaczony urzędnik czy zarejestrowany społeczny opiekun, co pozwala utrzymać kontrolę i porządek w realizacji zadań.
Od sierpnia 2025 roku gmina dysponuje dodatkowymi funduszami w ramach projektu „Zwykle niewidoczne. Opieka nad kotami w Gminie Barlinek”, przeznaczonymi na zabiegi sterylizacji i kastracji, odpchlenia i odrobaczenia oraz zakup karmy, a zasady przyjmowania zgłoszeń zostały uzgodnione z Fundacją „Przyjaciele Czterech Łap” podczas spotkania w Urzędzie Miejskim.
Spośród licznych, wymienionych przez prezes fundacji interwencji i czynności podejmowanych przez fundację – wszystkie mieszczą się w katalogu i statucie organizacji, stowarzyszeń i fundacji działających na rzecz zwierząt i powołanych w tym właśnie celu.
Podsumowując, gmina Barlinek realizuje swoje zadania własne i obowiązki wynikające z ustawy o ochronie zwierząt, zawarte w corocznie uchwalanym programie opieki nad zwierzętami bezdomnymi oraz zapobiegania bezdomności zwierząt. Dokument ten jest naszym głównym narzędziem do precyzyjnego określenia budżetu, zakresu działań, partnerów i procedur. Dzięki temu gmina wypełnia zobowiązania prawne, dba o dobro zwierząt, a jednocześnie racjonalnie gospodaruje środkami publicznymi.
Jeśli mają Państwo pytania dotyczące aktualnego programu lub chcą zapoznać się z jego treścią, zachęcamy do kontaktu z Urzędem Miejskim w Barlinku. Dziękujemy za troskę o zwierzęta i liczymy na konstruktywną współpracę, która pozwoli nam wspólnie dbać o koty wolno żyjące w granicach obowiązującego prawa.
